De ketels van Crans Craft Beer

Nederland heeft inmiddels meer dan 400 brouwerijen en een groot aantal brouwers daarvan zijn van thuisbrouwen overgestapt naar commercieel brouwen. De recepten uitproberen doen die brouwers natuurlijk gewoon thuis in hun man cave. Tenminste, dat denk ik. Om die hypothese te testen, vroeg ik Jan Ronald Crans, u weet wel, van Crans Craft Beer (CCB), of ik een keer mee mocht komen brouwen. Dan had ik gelijk de tijd om alle verhalen achter de bieren te achterhalen!

Nederland heeft inmiddels meer dan 400 brouwerijen en een groot aantal brouwers daarvan zijn van thuisbrouwen overgestapt naar commercieel brouwen. De recepten uitproberen doen die brouwers natuurlijk gewoon thuis in hun man cave. Tenminste, dat denk ik. Om die hypothese te testen, vroeg ik Jan Ronald Crans, u weet wel, van Crans Craft Beer (CCB), of ik een keer mee mocht komen brouwen. Dan had ik gelijk de tijd om alle verhalen achter de bieren te achterhalen!

De geschiedenis van het brouwen bij Jan Ronald is een rijke. Dat is deels zijn eigen verhaal, en deels het familieverhaal. De mensen die de bieren van Crans Craft Beer kennen, weten dat de namen van de bieren namen van familieleden zijn, waaronder een aantal brouwers. Jan Ronald zet dus een eeuwenoude traditie voort.

Zijn eigen verhaal begint in 1992, dan start hij met potten en pannen om thuis bier te brouwen. Echt serieus wordt het pas als hij met Robert van Lil in 2009 brouwerij Zeeburg start. Robert is de brouwer en de bedenker van de recepten, Jan Ronald meer de commerciële man. De Amsterdamse periode brengt hen een prijs voor de Dubbelbock bij het PINT Bokbierfestival en algemene waardering voor de Zeeburg Tripel. De waardering ten spijt, loopt de samenwerking op een eind en gaat Crans zijn eigen weg.

Na Zeeburg keert Jan Ronald terug naar Almere. Hier start hij een webshop met geïmporteerde Engelse bieren en begint hij na de StiBON-opleiding tot biersommelier ook met het organiseren van proeverijen als de Biermeester. Dan blijkt dat het bloed kruipt waar het niet gaan kan: hij wil toch ook zelf brouwen. De brouwhut wordt gebouwd en ingericht. Waar eerst een tweepitter stond op gas, staat nu een Speidel Braumeister. Jan Ronald vond de Speidel eerst te duur, hij investeerde liever in z’n bieren dan in de ketels. Maar nadat zijn vrouw rook dat er gas lekte uit de fles, was het verstandiger om een andere investering te doen.

Crans Craft Beer is pas commercieel vanaf begin 2016, en de eerste proefbrouwsels zijn dus in de potten en pannen gemaakt. Na de verkoop van de eerste batch Ciprianus kwam het moment om het gas in te ruilen voor elektriciteit: de Speidel kwam binnen. Naast dat het nu veiliger brouwen is, is het ook een stuk makkelijker: het regelen van de temperatuur gaat automatisch. “Dat was toch wel een gedoe,” vertelt Jan Ronald, “dan deed je de vlam uit, en dan ging de temperatuur alsnog omhoog.” Het bier werd uiteindelijk prima, maar je hebt minder controle. En als je wilt dat anderen ook je bier drinken, is dat een must.

Commercieel gaan betekent ook namen bedenken. Een bier Ciprianus noemen is niet alledaags, net als Fem, of Sicco, daar moet een verhaal aan vast zitten. Dat blijkt een heel boek te zijn: de genealogie van de familie Crans, uitgezocht en geschreven door Jan Ronalds vader Ab. “Dat was wel gaaf om te zien, bladerend door de genealogie, dat ik niet de eerste brouwer van de familie ben. Zo is de inspiratie ontstaan om de bieren naar de familieleden te vernoemen.”

De eerste brouwer in de lijn is Jan Crans, voor het eerst vermeld in de archieven in 1567 als brouwer ten noorden van het AA-Kerkhof in Groningen. Dat is ook de reden dat het eerste commerciële bier in Groningen gebrouwen moest worden, gelukkig was er bij Brouwerij Martinus ruimte! Dat eerste bier werd echter geen Jan, maar de Ciprianus. “Jan is niet echt een naam voor een eerste bier,” zegt Jan Ronald. “Het bier moet wel opvallen binnen het enorme aanbod van nu.” Na de Ciprianus kwam de Fem, gebrouwen toen Jan Ronalds eerste kleinkind geboren werd.

Omdat Fem te vroeg geboren werd, en de naam dus al bekend was voordat het bier gebrouwen werd, kon Jan Ronald daarmee spelen. Fem is blond, Fems moeder en vader zijn blond, dus moest het een blond bier worden. Maar omdat Crans naar eigen smaak brouwt, werd het niet zomaar een blond; meer een mix tussen blond en saison. Een saillant detail is dat de hoppen die zijn toegevoegd passen bij Fems naam: Fuggles, East Kent Golding en Magnum. Hoe mooi is dat voor je geboortebier!

De verhalen van Ciprianus en Sicco zijn makkelijker: Ciprianus was een wijnverlater (overtapper) in Amsterdam, en Sicco was brouwer in Groningen. De uitgebreide verhalen achter de namen staan op de site van Crans Craft Beer. En daar staan ook al toekomstige bieren: een Remmert (omdat dat mooi allitereert bij Red Rye Ale) en een Lievke (een combinatie van voorouder Liefke en Jan Ronalds dochter Lieveke) voor een session IPA. Ik kan niet wachten!

Jan Ronald brouwt dus bieren die hij zelf wil drinken. Maar het moet wel verkoopbaar zijn, dus gelukkig houdt hij rekening met het publiek. Maar dat publiek heeft het lastig tegenwoordig. “Je ziet dat er steeds meer brouwerijen in Nederland zijn. De eerste batch Ciprianus was binnen twee maanden uitverkocht, de tweede batch pas na een jaar: het nieuwe was er af,” aldus Jan Ronald. “Dat is prima, maar dan moet ik wel rekening houden met de hoeveelheid bier die ik brouw. Ik hoef er niet van te leven, maar het bier moet wel gedronken worden met de kwaliteit die ik wil dat het heeft.”

Van de huidige bieren weten we dus dat Jan Ronald houdt van Baltic Porters en dat hij een hop addict is, maar hij verklapte dat hij ook wel een keer een Weizen wil brouwen. De naam heeft hij al: voorouder Ludolf, een vaandrigt, was in aanraking gekomen met de wet toen hij een tinnen drinkbeker door een raam van een kinderkamer smeet. Dat verhaal verdient een bier, dus.

Als ik op het eind van de brouwdag zelf nog door de genealogie blader, hoop ik ergens een Taco tegen te komen. Wellicht is er zelfs een link met mijn eigen Groningse voorouders, maar ik zie het niet. Wel een hoop prachtige namen, die, als er een verhaal aan vastzit, zelfs tot een bier verheven kunnen worden. Ik kan niet wachten op Suffridus, Wobbe, en Tsiaert en hun verhalen uit het verleden.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op www.bierista.nl